Từ vụ thảm sát ở Bình Phước: Mất cảnh giác khi phó thác cho camera giám sát?

“Camera hiện nay thượng vàng hạ cám, muốn an toàn và an tâm, không phải bạn nhìn vào những nhãn hiệu camera nước ngoài (mà đa số bị làm giả, nhái…) mà cái quan trọng là lựa chọn đúng nhà cung cấp có uy tín và kinh nghiệm…”

Từ vụ thảm sát ở Bình Phước: Mất cảnh giác khi phó thác cho camera giám sát?

Từ vụ án mạng ở Phố Sàn (Lục Nam, Bắc Giang) do Lê Văn Luyện thực hiện đến vụ thảm sát tại xã Minh Hưng, huyện Chơn Thành (Bình Phước) do hai nghi phạm Nguyễn Hải Dương và Vũ Văn Tiến gây ra đã và đang làm chấn động dư luận cả nước.

Một chi tiết chung khiến cả hai vụ thảm sát trở nên tàn bạo hơn chính là việc cả hung thủ Lê Văn Luyện và nghi phạm Nguyễn Hải Dương đều nắm chắc hệ thống camera giám sát chống trộm của gia đình nạn nhân. Việc không thu được dữ liệu trong camera khiến nhiều người phải giật mình về cách bố trí và chất lượng thực sự của camera chống trộm. Ngay sau khi có thông tin về vụ án mạng, PV báo ĐS&PL ở miền Nam và miền Bắc đã tiến hành khảo sát thị trường camera an ninh và không khỏi giật mình…

Liệu với hệ thống camera Trung Quốc, Đài Loan như hiện nay có đảm bảo chất lượng cho việc chống trộm?

Thực tế, với sự mất an toàn bất kỳ lúc nào cũng có thể xảy ra, nếu lơ là, mất cảnh giác, thì nhu cầu bảo vệ an toàn của gia đình và người thân của nhiều cá nhân và gia đình bằng camera giám sát chống trộm được coi như một nhu cầu chính đáng. Đây không chỉ là việc ứng dụng công nghệ vào giám sát an ninh gia đình, điều hành quản lý các tòa nhà và khu vực công cộng… mà còn được coi là cách thức mới đảm bảo sự an toàn cho con người.

Có thể thấy, thực trạng này dẫn đến sự gia tăng nhu cầu đối với việc lắp đặt hệ thống camera giám sát an ninh, cũng như sự bùng nổ dữ liệu video và vai trò của nó trong việc tìm ra thủ phạm trong các vụ án lớn là điều cực kỳ quan trọng. Điều này đặc biệt ý nghĩa trong việc đảm bảo an ninh công cộng ở các thành phố trước thực trạng gia tăng tội phạm và đe dọa khủng bố, hoặc kiểm soát và đảm bảo an toàn giao thông… Tuy nhiên, đối với thị trường camera Việt Nam hiện nay nói chung đang còn có quá nhiều bất cập, vấn đề về độ an toàn cũng như chất lượng vẫn đang là một dấu hỏi lớn.

Tại các con phố Lương Thế Vinh, khu vực Thanh Xuân Hà Nội, nổi tiếng với địa chỉ cung cấp các thiết bị điện tử, chúng tôi đã tiến hành khảo sát, tìm mua và lắp đặt hệ thống camera chống trộm. Tại cửa hàng N.H, trên phố Lương Thế Vinh, khi chúng tôi vừa đề cập đến camera chống trộm, ngay lập tức chủ cửa hàng đã đưa ra rất nhiều chủng loại để đáp ứng mọi nhu cầu của khách hàng với mức giá cũng hết sức phong phú. Khua tay lướt một vòng quanh gian hàng với hàng loạt chủng loại camera xếp ngổn ngang trên các giá bày, chủ cửa hàng tự tin giới thiệu: “Mua loại nào cũng có”. Theo lời vị chủ quán này thì, hiện tại sản phẩm camera của cửa hàng có rất nhiều loại khác nhau từ độ phân giải thấp đến “full HD” (loại siêu nét).

Theo đó các loại camera có độ phân giải thấp, giá chỉ khoảng 700.000 đến 900.000 đồng. “Loại này giá bình dân nhất, hiện quán nhà anh cũng đang sử dụng. Tuy hình ảnh không phải cực nét nhưng nhìn vẫn rõ mặt là được. Còn nếu khách hàng muốn lấy loại tốt hơn thì có loại cảm biến hình ảnh HD 720p, có tia hồng ngoại phục vụ ghi hình vào ban đêm và lúc ánh sáng yếu. Chủ cửa hàng khẳng định: “Loại này thì chất lượng ảnh khỏi phải lo, cũng không sợ bị giật khi xem trên màn hình”.

Tại một số cửa hàng trên địa bàn Hà Nội, mặt hàng phong phú hơn với những loại có tính năng ngụy trang như lắp trên trần nếu nhìn vào sẽ tưởng đó là hệ thống phun nước chống cháy hay camera nhỏ chỉ bằng hộp diêm được giấu trong những góc khuất. Giá của chúng khá “mềm”, dao động từ 1 triệu đến 3 triệu đồng. Tuy nhiên, hầu hết các cửa hàng không nhập hàng về sẵn mà chỉ khi nào khách đặt mới mang hàng đến nhà để lắp đặt luôn chứ khách hàng không được nhìn trước sản phẩm. Những loại “hiện đại” thì có thể điều khiển hình ảnh, độ sáng tối từ xa, giá khoảng 1,3 – 1,5 triệu đồng.

Bên cạnh đó, cũng có những loại camera có thể quay tròn 360 độ, hoặc camera không dây wifi mini. Nhưng theo chủ hàng thì những loại này ít được sử dụng ở các hộ gia đình vì chúng bất tiện, hiệu quả thu hình cũng không cao, mà giá bán lại đắt, lên đến cả chục triệu. Đặc biệt, với loại không dây wifi thì người dùng không lưu trữ được hình ảnh để xem lại, đồng thời do phải phụ thuộc vào sóng wifi để hoạt động nên việc thu hình nhiều khi bị cắt đoạn, rất bất tiện.

Đảm bảo an toàn tính mạng bằng… rác công nghệ?

Mặt hàng camera đa dạng về chủng loại, chất lượng là thế, tuy nhiên, khi đề cập đến vấn đề chất lượng, không ít chủ cửa hàng rất “thẳng thắn” tuyên bố với khách hàng đó là… hàng lậu, hàng Trung Quốc, Đài Loan giá rẻ được đưa về Việt Nam bằng nhiều con đường khác nhau. “Hàng ở đây đều là hàng Đài Loan, nếu không muốn nói thẳng là hàng Tàu, nhưng bên anh sẽ bảo hành cho em 1 năm. Không phải em đi dọc phố này, mà đi khắp Hà Nội cũng không có hàng Nhật đâu. Hàng này rẻ thì mới bán được, chứ nhập hàng Nhật, giá vài triệu đến vài chục triệu một mắt camera thì sao bán nổi hàng, chẳng mấy ai dám mua”, một chủ cửa hàng khẳng định.

Để sở hữu camera chống trộm có cửa hàng sẵn sàng cho khách thử tại chỗ, nếu đồng ý thì lấy về dùng còn sau đó không họ không đảm bảo. Nếu muốn có hàng nhập xịn từ Đức, Nhật, Mỹ thì giá lên đến cả trăm triệu đồng cho một hệ thống gồm 5 camera với một máy chủ lưu dữ liệu. Cũng theo một số chủ cửa hàng camera, mặt hàng được tiêu thụ mạnh vẫn là các loại camera giá rẻ được kết nối với PC (máy chủ lưu dữ liệu) có công nghệ cũ. Các chủng loại camera có tính năng ngụy trang là mặt hàng nhạy cảm, thường bị các cơ quan chức năng “sờ gáy” vì là mặt hàng bị cấm bán rộng rãi. Nên chỉ có thể đặt hàng qua mạng, hoặc thân quen mới có thể mua được, chứ không bán tràn lan trên thị trường.

Trong một chuyến công tác tại Móng Cái, PV báo ĐS&PL đã ghi nhận các loại mặt hàng công nghệ “chống trộm” có nguồn gốc từ Trung Quốc được bán tràn lan mà không hề có sự quản lý của bất kỳ cơ quan chức năng nào. Các mặt hàng camera chống trộm đều được những ông chủ tại các ki – ốt đưa ra khi có khách hàng hỏi mua và không hề có sự tư vấn hay đảm bảo nào, giá cả của mặt hàng này cũng không khác nhiều so với Hà Nội, thậm chí còn rẻ hơn rất nhiều nếu khách hàng mua với số lượng lớn. Tuy nhiên, điểm quan trọng thường hay bị khách hàng và chính chủ cửa hàng bỏ qua, chính là các yếu tố kỹ thuật của ổ cứng trong.

Theo các chuyên gia, một ổ cứng thông thường được thiết kế để hoạt động 8 tiếng/ngày và 5 ngày/tuần, với cường độ hoạt động không liên tục. Trong khi đó một hệ thống giám sát phải hoạt động 24/7 và thường gồm nhiều camera hoạt động cùng lúc, với chất lượng hình ảnh ở mức HD. Đối với những ổ cứng được thiết kế cho các máy tính thông thường sẽ không đủ độ bền và ổn định để hoạt động trong điều kiện khắc nghiệt cả ngày. Do đó một khi phải chịu áp lực hoạt động liên tục, nhiệt độ tăng cao, ổ cứng có thể rơi vào tình trạng thiếu ổn định, không thể lưu trữ hết tất cả dữ liệu từ hệ thống video.

Một trong những tác dụng quan trọng của các camera chống trộm hiện nay là chúng có thể ghi lại một số hoạt động của tội phạm để lại những dấu vết dạng dữ liệu điện tử trong các thiết bị điện tử đã được sử dụng để gây án. Những dấu vết điện tử này tồn tại trong một thời gian nhất định (phụ thuộc vào phần mềm được lập trình, cài đặt sẵn), được tạo ra và lưu giữ lại trong bộ nhớ của các thiết bị kỹ thuật số một cách tự động, khách quan, có thể nhận biết, phát hiện, bảo quản và ghi lại dưới hình thức tín hiệu điện tử: Ghi vào USB, ổ cứng, đĩa CD/VCD… hoặc in ra giấy, ảnh, có thể sử dụng làm chứng cứ khám phá các vụ án.

Tuy nhiên, với những chiếc camera chất lượng theo kiểu “rác công nghệ” đang bày bán tràn lan trên thị trường hiện nay, việc đảm bảo an toàn cho gia đình hay cá nhân của khách hàng ra sao hầu như chưa có một cơ quan nào đứng ra kiểm chứng chất lượng.

Cần tăng cường hơn nữa hệ thống an ninh giám sát của cộng đồng chứ không chỉ cá nhân

“Hiện nay, các loại đối tượng phạm tội có diễn biến khá phức tạp, khó lường. Trong khi đó, hệ thống an ninh giám sát cộng đồng ở các địa phương vẫn còn khá mỏng. Vì vậy, người dân ngoài việc tăng cường kiến thức tự bảo vệ bản thân và gia đình thì cũng cần phải có những trang thiết bị hỗ trợ nhất định”, đó là ý kiến của PGS.TS Hoàng Mạnh Hùng (ảnh trên), nguyên Phó Viện trưởng viện Khoa học hình sự – bộ Công an, Giám đốc trung tâm Tư vấn, giám định dân sự về bài học cảnh giác cho người dân sau những thảm án vừa diễn ra gần đây.

PGS.TS Hoàng Mạnh Hùng, nguyên Phó Viện trưởng viện Khoa học hình sự- Bộ Công an.

Một vụ án phức tạp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân

Thời gian gần đây liên tiếp xảy ra những vụ thảm sát gây rúng động dư luận như vụ thảm án 6 người tại Bình Phước, vụ thảm án 4 người trong một gia đình ở Nghệ An. Qua các thông tin mà báo đài đã đưa, ông có nhận định gì về các vụ án này?

Đây là những vụ án mà mức độ dã man, máu lạnh của các đối tượng khiến cho những chuyên gia về tội phạm học cũng phải rùng mình. Xã hội của chúng ta ngày càng phát triển thì các loại tội phạm càng có những diễn biến phức tạp. Một phần nguyên nhân là do sự ảnh hưởng của những văn hóa lai tạp, bạo lực từ bên ngoài vào. Thậm chí, một người hiền lành, chân chất nhưng khi bị đẩy vào bước đường cùng, bị dồn ép thì cũng sẽ có những hành động phản kháng, thậm chí gây án man rợ. Thực tế cũng đã chứng minh về những trường hợp tương tự. Như trường hợp cậu sinh viên người Mỹ nổ súng thảm sát trường tiểu học khiến hàng chục người chết cuối năm 2012. Cậu thanh niên này được đánh giá là hiền lành, mấy ai ngờ là có thể gây ra tội ác tày đình như vậy. Như trường hợp hung thủ giết 6 người trong một gia đình ở Bình Phước cũng vậy, hắn được người dân xung quanh đánh giá là khá hiền lành. Nhưng theo tôi, cái gì cũng có quá trình, tư tưởng máu lạnh có thể đã ngấm vào y từ rất lâu rồi.

Sự cần thiết phải nối mạng an ninh

Hiện nay, nhiều gia đình, cơ quan, doanh nghiệp đã tự trang bị cho mình hệ thống camera an ninh. Thực tế nhiều năm làm việc liên quan tới lĩnh vực khoa học hình sự, ông nghĩ sao về sự cần thiết phải lắp đặt hệ thống này?

Đây là một loại công cụ hỗ trợ thuận lợi cho việc giám sát. Tuy nhiên, người dân cần phải hiểu rõ về nó, mua ở đâu, mua như thế nào có uy tín và sử dụng như thế nào để có hiệu quả cao nhất chứ không phải cứ lắp đặt là có thể yên tâm hoàn toàn.

Cùng với việc lắp đặt camera an ninh, nhiều người lại có tâm lý chủ quan, ỷ vào hệ thống camera này mà thiếu đi các biện pháp tự bảo vệ thực tiễn?

Tâm lý này là có thực và cũng dễ hiểu khi người ta đã có trang bị và nghĩ rằng có thể kiểm soát được những diễn biến xung quanh nơi ở của mình. Tuy nhiên, cũng sẽ có những tình huống ngoài dự đoán như bị che đi, bị cắt nguồn… Vì vậy, người dân cần phải trang bị nhiều hơn những kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ mình. Ngoài các công cụ hỗ trợ thì người ta phải tự lượng được những vấn đề trong cuộc sống của mình, liệu có tồn tại mâu thuẫn cá nhân, mâu thuẫn trong các mối quan hệ hay không. Cảm nhận được sự nguy hiểm có thể sẵn sàng đe dọa mình thì mới đề cao được cảnh giác. Điều này là rất quan trọng.

Đặc biệt là các cá nhân, các doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh có giá trị như cửa hàng vàng, ngân hàng, nơi cầm cố tài sản lớn,… Người dân càng phải trang bị đồng bộ kiến thức và phương tiện hỗ trợ. Ngoài ra, xã hội cũng phải tăng cường hệ thống an ninh giám sát của cộng đồng để có thể bảo vệ người dân thiết thực hơn.

Hệ thống giám sát an ninh của cộng đồng như ông nói, có thể hiểu cụ thể như thế nào?

Tôi đơn cử ở nước ngoài, đường sá, giao thông, khu dân cư,… không chỉ có một hệ thống camera giám sát mà là rất nhiều. Khi có vụ việc gì diễn ra trong một địa điểm nhất định, qua các hệ thống camera công cộng này, người ta sẽ thu thập được những thông tin ban đầu, không sợ sự cố cái này hỏng, cái kia không. Ở Việt Nam, trong tương lai thiết nghĩ vấn đề này cũng phải được tăng cường. Hệ thống camera phải được nối mạng internet giúp lưu trữ thông tin nhiều hơn, tốt hơn.

Thứ nữa, hệ thống an ninh trong khu vực phải tính đến từ chính nhân tố con người, mà ở đây là lực lượng công an khu vực, an ninh cơ sở. Lực lượng này nắm chắc được các bước điều tra cơ bản đi sâu đi sát cơ sở sẽ nắm được tất cả các di biến động, những khả nghi trên địa bàn từ đó sẽ có những biện pháp nghiệp vụ và khuyến cáo cho người dân cảnh giác trước các nguy cơ. Nhưng có một thực tế là hiện nay, những người làm an ninh cơ sở, công an khu vực thường bị thuyên chuyển nhiều nên không nắm vững hết di biến động của các đối tượng, tệ nạn trên địa bàn.

Lời khuyên sau cùng của ông với người dân về bài học cảnh giác?

Tăng cường kiến thức về trật tự an toàn xã hội, trang bị phương tiện bảo vệ, không ỷ lại vào hệ thống camera giám sát mà quên đi tinh thần cảnh giác. Bên cạnh đó, khi máy móc hỗ trợ thì cũng phải kiểm tra thường xuyên và có kế hoạch tu bổ, sửa chữa để không bao giờ công cụ giám sát bị gián đoạn.

Xin cảm ơn ông!